Στοιχεία της έρευνας

Μελετώντας με επιστημονικό τρόπο και μέθοδο, τα χωρία της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης θυμήθηκα τα λόγια ενός πολύ διάσημου Αμερικάνου ψυχολόγου του Σκότ Πεκ, παραθέτω από το βιβλίο του «Ο δρόμος ο λιγότερο ταξιδεμένος.» το ακόλουθο απόσπασμα.

«Τείνουμε να θεωρούμε τη θρησκεία σαν κάτι το μονολιθικό, μονοκόμματο και συνακόλουθα με τούτην την υπεραπλουστεύτικη γενική ιδέα, απορούμε το πώς δυο πολύ διαφορετικοί άνθρωποι μπορούν και οι δυο να αποκαλούνται Χριστιανοί ή Εβραίοι. Η πως ένας άθεος μπορεί να έχει μια πιο αναπτυγμένη αίσθηση χριστιανικής ηθική από έναν καθολικό, που πηγαίνει από συνήθεια στην εκκλησία. […] Για να ξεφύγουμε από τον μικρόκοσμο των προγενέστερων εμπειριών μας, και να απαλλαγούμε από τις συναισθηματικές μεταφορές, είναι ανάγκη να μαθαίνουμε. Πρέπει συνεχώς να διευρύνουμε τη σφαίρα των γνώσεων μας και το οπτικό μας πεδίο με την πλήρη αφομοίωση και ενσωμάτωση των νέων πληροφορίων. 

Η διαδικασία της διεύρυνσης των γνώσεων ήταν μείζον θέμα αυτού του βιβλίου. Ας θυμηθούμε ότι στο προηγούμενο μέρος είχα ορίσει την αγάπη ως μια επέκταση – δηλαδή μια διεύρυνση - του εαυτού μας, και είχαμε παρατηρήσει ότι μεταξύ των κινδύνων στους οποίους εκτίθεται η αγάπη ήταν ο κίνδυνος που διατρέχεις όταν κινείσαι στο άγνωστο μιας νέας εμπειρίας. Και στο τέλος του πρώτου μέρους, όπου θίγαμε το θέμα της πειθαρχίας, είχαμε επίσης παρατηρήσει ότι για να μάθεις κάτι καινούριο, χρειάζεται η εγκατάλειψη του παλιού εαυτού, και ο θάνατος των φθαρμένων γνώσεων. »

Μελετώντας τις γραμμές εντυπωσιάστηκα και παρατήρησα και θυμήθηκα συζητήσεις, όπου μια μερίδα ανθρώπων, όταν έρχεται στο φως μια αλήθεια να αποκαταστήσει κάποιο ατόπημα ή λάθος αντίληψη του παρελθόντος, δυσκολεύεται να την συζητήσει και αρχίζει να παραθέτει ένα σωρό δικαιολογίες που στην ουσία νομιμοποιούν και πάλι το ψέμα ή μονολιθικές ιδέες περασμένων εποχών. Αλλά κι ίδιοι δεν δείχνουν διαθέσιμοι και δεν προβαίνουν σε τέτοιου είδους ενέργειες ώστε να αποκαταστήσουν την αλήθεια και έτσι να ελευθερωθούν όλοι, όλοι οι άνθρωποι από τις ψεύτικες ιδέες, εφόσον υποστηρίζουν το καλύτερο.

Έτσι αρχίζεις να αναρωτιέσαι, πραγματικά αγωνίζονται όσοι υποστηρίζουν με θέρμη για το καλό όλης της ανθρωπότητας; Ή υποσυνείδητα επιδιώκουν την πνευματική και υλική διεύρυνση, την διεύρυνση της αγάπης μόνο για τον εαυτό τους, κρυμμένοι πίσω από τον μανδύα της αυθεντίας και της νομιμότητάς; Ας προχωρήσουμε λίγο παραπέρα και ας γίνουμε πιο συγκεκριμένοι!

Θα προσεγγίσουμε μέσα από 3 διαφορετικούς άξονες το θέμα. Είναι μια μέθοδος που ανέπτυξα μόνη μου και πιστεύω αξίζει να μελετήσουμε τουλάχιστον ορισμένα βασικά σημεία.

Πρώτος άξονας. Οι περισσότεροι άνθρωποι δυσκολεύονται να προσεγγίσουν συναισθηματικά φορτισμένες έννοιες και λέξεις. Και πολύ πιο λίγοι είναι εκείνοι που τολμάνε να αναρωτηθούν έστω και για μια φορά στην ζωή τους: “Αυτό που μου μετέφερε ο πατέρας μου, η γιαγιά μου, ο θείος, η κοινωνία, ο δάσκαλος, η θρησκεία, η πολιτική, η επιστήμη, η αυθεντία είναι σωστό ; Ή απλά πρόκειται για μια στείρα μεταβίβαση πληροφορίας από την μία γενιά στην επομένη; 

Αυτή η διαδικασία, συνιστά από μόνη της ένα είδος νοημοσύνης που αν δεν αποκτήσει ο άνθρωπος, δεν είναι σε θέση να προοδεύσει πνευματικά και υλικά. 

Είναι το είδος της νοημοσύνης που σου επιτρέπει με ξεκάθαρο νου, απελευθερωμένο, από δοξασίες, μύθους, προκαταλήψεις και πεπαλαιωμένες πληροφορίες να εξερευνήσεις την θέση σου μέσα στον κόσμο καθώς και την ποιότητα των πληροφοριών. Τι ακριβώς και ποιον εξυπηρετούν; Ποια η σχέση τους με το παρελθόν και ποια με το παρόν; Έχουν εξελιχθεί; Όταν καθιερώθηκαν υπό πιο ιστορικό, κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό και θρησκευτικό πλαίσιο βρήκαν πρόσφορο έδαφος και αναπτύχθηκαν; 

Αυτά καθώς και άλλα ερωτηματικά είναι χρήσιμα στο τομέα της έρευνα και της επιστήμης, όχι γιατί θέλουμε “να την πούμε στις προηγούμενες γενιές, από αντίδραση, ή επειδή είμαστε επαναστάτες δίχως αιτία”. Εκείνοι που θέτουν τέτοιες ερωτήσεις, εργάζονται και πολύ. Στην επιστήμη όταν σχεδιάζεις μοντέλα αναφοράς, θέτεις παραμέτρους, βάση των οποίων διεξάγεις έρευνες, ξανά και ξανά, κι έπειτα διαμορφώνεις μοντέλα. Αν λοιπόν κάποιος και μόνο στο άκουσμα των ερωτήσεων, έχει πρόβλημα, τότε σίγουρα η κρίση του, και η αντίληψη του σε κάποιο βαθμό είναι περιορισμένη ή επιλεκτική για κάποιο λόγο... 

Επιλεκτικές προδιαγραφές δημιουργούν, περιορισμένα μοντέλα ή μοντέλα που λειτουργούν κάτω από ορισμένες συνθήκες. 

Συμπεριλαμβάνοντας ή αποκλείοντας παραμέτρους είναι σαν να μπαίνεις σε ένα τεράστιο εργαστήριο που όλα είναι πιθανά, αλλά επιλέγεις να ερευνήσεις μοναχά ορισμένες, ορισμένους συνδυασμούς αυτών. Οπότε κάπου εδώ, μπαίνει το ερώτημα, τι είναι αυτό που ζητάς, και υπό ποιον γνώμονα;

Στα μαθήματα της συγκριτικής τρομοκρατίας και αντι-τρομοκρατίας στο Πανεπιστήμιο του Leiden, όταν προσεγγίζαμε τις συναισθηματικά φορτισμένες έννοιες που προανέφερα, ότι και αν εξετάζαμε, μάθαμε να είμαστε απελευθερωμένοι από κάθε είδους προκατάληψη, και να τις αντιμετωπίζουμε περισσότερο ως εργαλεία, που διαμορφώνουν συμπεριφορές ή καλλιεργούν καταστάσεις. Έτσι ήμασταν σε θέση, όχι μόνο να δώσουμε λύσεις σε πιθανά προβλήματα, αλλά και να τις εξελίξουμε ακόμα περισσότερο. Το πιο εντυπωσιακό, αναφορικά με το θέμα, είναι ότι όταν αναφερόμαστε σε ανθρώπους, και όχι σε φυσικά μοντέλα, τότε τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο πολύπλοκα. Οι άνθρωποι δεν είναι φτιαγμένοι από πέτρα, ξύλο ή ατσάλι. Έχουν νοημοσύνη, συναισθήματα, την επιλογή της ελευθερίας, την φαντασία και χίλια δυο άλλα υπέροχα στοιχεία με τα οποία είναι προικισμένοι, και που ποτέ δεν θα μάθουν ότι κατέχουν ώσπου να κάνουν το πρώτο βήμα και ξεπεράσουν τα στεγανά της καθημερινότητας τους. Ένας λοιπόν, πολύ βασικός άξονας, όταν μελετάμε και διεξάγουμε ερευνά, είναι να μην εγκλωβιζόμαστε στις αυθεντίες, να προσέχουμε τις συναισθηματικά φορτισμένες έννοιες καθώς και να έχουμε στο μυαλό μας πως οι πληροφορίες και το σύμπλεγμα αυτών, λειτουργούν ως εργαλεία που διαμορφώνουν τρόπο σκέψης και ρόλους...

Ακολουθούν ο Δεύτερος και Τρίτος άξονας , στις επόμενες σημειώσεις...

Maria Prodromou